Moeder je moest eens weten? Hoe stemmen zwegen? Hoe mensen jullie willen verkopen? Tentoonstellen, als of jullie lijden er bij hoorde, on uitwisbaar, voorspelbaar, verwacht, aan zien komen, terwijl vele van jullie het Japanse zwaard niet eens konden zien aankomen, nog na vertellen, slechts van horen zeggen, slechts van horen zeggen en dat weten we? Word altijd verdraait, zoals ik jou ook verdraaide, anders in gedachten had, als de werkelijkheid, over welke werkelijkheid, praten ze? Van dat wat ik gelezen heb, tussen de regels door? Door gestreept of met kruisjes? Als of je niets mocht zeggen tegen me? Ik heb om een document gevraagd, eerst mocht het, toen weer niet? Een nieuwe WET, ik was het kwijt? Maar als bij wonder? Ik had ergens een copy liggen en nu bij een andere aanvraag! wacht ik al drie weken? Het zou een week duren, ben benieuwd wat daar ontbreekt? Censuur heet dat? was in jou tijd ook? Ik heb daar over gelezen? Ik wilde alles weten van je? Hoe slecht ook! of leuk? Ik heb meer leuke foto’s van je, dan leuke dingen over je gelezen? En dat gesleur met ons, nadat Westerling het land uit was? De pleuris die uitbrak, maar volgens hoge pieten, was het kalm en vredig in Bandung, ja een snotneus, uit de oorlog met NGN vroeg dingen, die zo diep gegrift zaten, dat ik eerst terug moest gaan naar Bandung om het spoor weer op te pakken? Jesus wat heb je met ons, een afstand afgelegd? Ik ging per auto en er waren verharde wegen, allemaal huizen, de kampongs waren geweken, toch kon ik er nog enkele vinden, ik ben er door gelopen, maar niemand herkende me nog, alleen het geluid van de haan en kippen, soms gegiechel of een snik van een kind, deed me even dichter bij je komen? Voor de rest? Waar was je? Waar waren je sporen, behalve km8 Lembangweg die hele weg naar boven? En onder aan het huis van familie Pieter! Zomaar gevonden, geen wonder dat ik je zag, toen je voor altijd afscheid kwam nemen! Ja ik weet “dit” was na het kamp? Dit was na de Docter die me moest op peppen, voor de grote reis! Gek de baboe en papa hebben het nooit de waarheid verteld? Wat er met ons is gebeurd? En je ex man had ook al, van die verwarrende verklaringen? Als of jij er iets aan kon doen? Zo als ze jou toen gebruikte, mensen je misbruikte, zo gaat dat nog steeds, mensen in nette pakken, ja? Heel voornaam? Denken ze zelf? Wij niet, wij denken nog steeds aan jullie, hoe fijn het was? Als jullie echt open en eerlijk erkend werden? Maar dat zit er nog niet in? Ze wachten? Tot wij ook dood zijn! Net als jullie, ze hebben iets met kruizen? Voor aan in de kerk? Op het kerkhof? Bij herdenkingen? Op foto’s en vooral in de documenten? Het is toch wat!