In de zoektocht naar het verleden duiken foto’s op, die voor de toekomst bewaard moeten worden, waar om anders onderzoek je het verleden? Vandaag was een spannende drukke dag, van link en rechts gesprekken, berichten, het leek wel een gekkenhuis, toch heb ik het onder controle, gelukkig wel, anders zou je stapel gek worden, voel me zelf ook een soort duizendpoot op zijn Frans Mille patte (duizendpoot), niet te verwarren met Mille feuille (bladerdeeg), zo als me ooit overkwam bij de bakker, waarop ik aangekeken werd of ik van Mars kwam en een weken het gesprek van de dag was! En zelfs een jaar later omdat hier de mensen al lang blij zijn dat ze over de fouten van een ander kunnen praten als die van hen zelf!
De blijdschap bij het zien van verwanten, uit een periode ver voor mijn tijd 1920-1925 en later, de tijd dat Nederland goed boerde in het verre oosten en met hen de neer gestreken hoger opgeleiden buitenlanders, vermengt met inlandse bevolking, die een hoog aanzien kregen, hier door, terwijl als je goed kijkt, ziet dat de bebouwen minder robuust waren, als in Europa, wel wetend dat dat ook niet nodig was, waarschijnlijk een mengeling van oosterse spaarzaamheid en die van Nederland, de oosterse vonden een bamboe hutje genoeg en de Nederlanders, verstevigde dit met stenen, zodat de eerste beste storm geen einde maakte aan het bouwsel, zo straat het ook van de foto’s af! Dat luxe ook kan betekenen vrij te zijn, geen bombarie, op blote voeten lopen en strak in het pak of jurk als het gewenst werd, voor mij de gekleurde gezichten, de trots, die afstraalt van deze gezichten, de onbekommerdheid, die later die zelfde gezichten as Grauw zullen maken! Zo als een net geschilderd schilderij aan getast word door verschrikkelijke zuren, misvormt voor de rest van het leven! En een ieder die daarna geboren werd, als die het al overleefde? Moeder, kind, vader, neef, tante, oom en achter familie? Niet te vergeten bediende of Baboe?
Of iedereen die werkeloos werd? Gezinnen hadden geen inkomen, de neergaande spiraal, die sneller ging als een mens kon denken en een spiraal die nooit meer in zijn oude stand zou terug komen, alleen in gedachten van de slachtoffers! En de rest lag dood langs de weg en dan hadden ze nog geluk gehad! Het kon nog erger! dat hebben vele geweten en niet na kunnen vertellen, daar werden monden gesnoerd, kelen door sneden, natuurlijk is dit niet erg! Want het was niet onze keel! Nog verloren wij bezittingen, nog woonde we daar! Dat ons land daar van profijten, daar hebben we het niet over! Nog hebben we het over al die arme stakkers, soldaten! Inlanders, Europeanen, Afrikanen, Chinezen, gewoon mensen! Zo als jij en ik! Die besloten hun heil te zoeken, een nieuwe droom en waarom ook niet! Of zijn mensen beter, die in hun land of dorp blijven en niet daar buiten?
En zo zie ik dat verleden, foto’s geschikt, een mooi decor, van bloemen, auto’s speels neer gezet in het grind pad, kleding glad gestreken, als of het op een zondag was! Of was het maandag? Wat we weten is dat het is lang geleden, onze voor ouders, die leefde in tijden dat werken en delegeren, zonder dit de Nederlandse staatskas niet gevuld werd en skeletten het Nederlandse landschap zouden vervuilen!