Zo, dat was me een nacht, een nacht vol nachtmerrie’ s , zweten, draaien, tollen in mijn bed, tot ik van ellende maar opstond, met het beeld voor ogen wat zich daar afgespeeld heeft, moet hebben, zou kunnen, mogelijk geweest was, of bespaart gebleven in de hoop, dat ik haar leed zou kunnen verzachten en zo stapte ik in een mijnenveld van het verleden, haar eerste man hebben we gevonden in een Jappenkamp en vergeet niet de oorlog daar eindigde, aan het einde van 1945, terwijl ze toen bevrijd waren, moesten ze gewoon in dat zelfde kamp blijven, voor lange tijd en niemand die weet hoelang, uit berichten kon ik lezen dat het wel anderhalf jaar duurde of zelfs langer en toen in 1947 treft ze mijn vader en huwt, een huwelijk dat te doodde is op geschreven, daar het doorstane leed, van haar, het leven dat haar geen nieuwe kansen schonk in de toekomst, zelfs de twee kinderen die ze kreeg met mijn vader, de baboe die hielp en uit eindelijk er met haar man vandoor ging, want iedereen dacht aan zich zelf, de totale chaos in een land en chaos die duurde tot na 1967 en zelfs op sommige plaatsen en delen nog langer en zo gaan er duizenden gedachten door mijn hoofd, heeft mijn moeder haar lichaam moeten geven, zij was een mooie vrouw, was zij dapper en heeft nooit gesproken? Over wat er is gebeurt, van uit een trots? Welke ontberingen moest ze door staan, buiten het buigen voor de Jap? Heeft ze moeten stelen of nog erger? En zo hoor ik bij die groep mensen, die een verleden hebben, waar wij op school niets over hoorden, over een oorlog die ver weg was, nooit plaats had gevonden, waar heden ten dagen nog steeds over gezwegen word, ontkent en al die mensen die geleden hebben, hebben dus niet bestaan, die kampen waren er niet, het was slechts een boze droom, net zo boos als de mijne vannacht, waar ik niet van kon slapen, hoe sliep mijn moeder? Viel die gewoon om van vermoeidheid? Laat staan de honger? Laat staan het stof, wat op dwarrelt in de wind, terwijl het looppad tussen de hutten, met ongedierte is gevuld en de kinderbuiken bol staan van honger, zo als mijn buik eens was toen ik in Nederland aan kwam en de vraag, waar was ze van eind 1940 tot begin 1944? want ze is dan pas bekend bij het rode kruis, die dit weer hadden van de Japanse bezetters, die na de oorlog gewoon weer aan gesteld werden, onder een andere vlag, stel dat de N.S.B’s dit hadden gedaan? Na de oorlog, nee dat was uit gesloten, in Indonesië was niets uit gesloten, daar was de waanzin toe geslagen, maar in Nederland weten we dat niet, elke Nederlander sliep vredig en daar konden zij ook niets aan doen, zo als niemand er iets aan kan doen wat mijn moeder met al die anderen is overkomen en zo kijk ik naar de wereld van vandaag en zie dat er mensen zijn die het liefst iedereen willen opsluiten in kampen, uitmoorden, vermoorden, verkrachten, opruimen, plaats maken, terwijl de tafel gevuld is met een dikke plofkip en de Brain lozen weer het hards schreeuwen, van alle daken, waar sinterklaas thuis hoort en de kerstman en zo zie ik die brief van mijn moeder voor me, met dat hulpverzoek, om geld, wat ik toen niet had, want met een dubbeltje in de week kun je niet veel, de postzegel was al duurder, waarom is mijn moeder niet naar Nederland gekomen? Schaamde ze zich? Of was ze zo verwond en als een dier die de dood al rook en ziet aan komen, is gaan liggen in een hoek, een kwestie van tijd en na tijden van de kampen, kan dat alleen maar opluchten, zo als de laatste ademstoot het lichaam verlaat en vrede komt, eigenlijk, veel! te laat, wat ging er door haar hoofd, dat hoofd dat zweeg, die lippen stijf op elkaar geperst, terwijl haar handen mij vast hielden en mijn zus, bescherming gaven, ja daar kun je niet van slapen en ik weet ik ben er nog lang niet en verlang naar de dag, dat ik dat boek dicht mag gooien, op de plaats waar het hoort, in mijn hart en boeken plank, zodat ik weer kan kijken naar mijn eigen leven en gezin, wat toch het dierbaarst blijft op deze wereld.